शिक्षण हे प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनाचा पाया आहे. पण आजकाल वैद्यकीय शिक्षणाचा खर्च इतका वाढला आहे की, सामान्य कुटुंबांना आपल्या मुलांना चांगले शिक्षण देणे कठीण झाले आहे. यातच खासगी शाळा आणि महाविद्यालये आपल्या मनाला येईल तशी फी आकारतात. यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी सरकारने शिक्षण शुल्क समिती (Fee Regulation Committee) स्थापन केली आहे.
NEET UG 2025 च्या आधारावर महाराष्ट्र राज्यातील MBBS/BAMS/BDS/BHMS/BUMS इ. प्रवेश प्रक्रिया या वर्षी पार पडतील
राज्यात वैद्यकीय शिक्षणाच्या विद्यार्थ्यांवर येणारा खर्चाचा भार शासना मार्फत वेगवेगळ्या प्रकारच्या Scholarship द्वारे उचलला जातो. परंतु राज्यातील बरेचशे खासगी (private/semi govt Colleges) विद्यार्थ्यांकडून Deposite किंवा Caution Money च्या नावाखाली मोठी रक्कम वसुल करीत असतं. यावर आळा घालण्यासाठी शिक्षण शुल्क समितीने एक नोटीस publish करून Deposite स्वरूपात घेतल्या जाणाऱ्या फीस वर नियंत्रण करण्याचा चांगला प्रयत्न केला आहे. या नोटीस नुसार Colleges ला Deposite संदर्भात काही मर्यादा ठरवून दिलेल्या आहेत. त्या मर्यादेबाहेर colleges विद्यार्थ्यांकडून अतिरिक्त deposite वसुल करू शकतं नाही.
MBBS साठी ही मर्यादा -50000/- BDS साठी -40000/- BAMS साठी -25000/-
महाराष्ट्र राज्यात State Quota अंतर्गत MBBS/BDS/BAMS/BHMS/Physiotheraphy साठीच्या Admission ची पूर्ण ऑथॉरिटी ही CET CELL कडे आहे.
NEET Result लागल्या नंतर CET CELL मार्फत Admisaion Process च्या अगोदर एक Information Bulletin प्रकाशित केले जाते त्या मध्ये त्या वर्षीच्या Admission प्रक्रियेचे संपूर्ण नियम आणि लागणाऱ्या कागद पत्राची माहिती दिलेली असते. CET CELL च्या Information Bulletin 2024 मध्ये Voter Id mandatory असल्याचा कसलाही उल्लेख नाही परंतु CAP Round द्वारे एखाद्या विद्यार्थ्याला एखादे कॉलेज मिळाले तर संबंधित कॉलेज विद्यार्थ्याकडे Voter ID ची मागणी करू शकते.
अशा परिस्थिती मध्ये विद्यार्थ्यांचे दोन प्रकार पडतात.
महाराष्ट्र स्टेट कोटा अंतर्गत MBBS/BAMS/BDS/BHMS/BUMS इ. प्रवेश प्रक्रियेमध्ये कागदपत्र पडताळणी (Document Verification) ही एक महत्त्वाची पायरी आहे जी राज्य सामाईक प्रवेश परीक्षा कक्ष (State Common Entrance Test Cell – SCET Cell) द्वारे आयोजित केली जाते. ही प्रक्रिया सामान्यतः खालीलप्रमाणे पार पडते
NEET चा निकाल लागल्यानंतर साधारपणे 25-30 जुलै दरम्यान महाराष्ट्र State Q Counselling (प्रवेशप्रक्रियेला) सुरुवात होते. सर्वप्रथम, उमेदवारांना CET Cell च्या अधिकृत वेबसाइटवर ऑनलाइन अर्ज भरावा लागतो. यामध्ये NEET UG चे तपशील, वैयक्तिक माहिती आणि आवश्यक कागदपत्रांचे स्कॅन केलेले कॉपी अपलोड करावे लागतात. अर्ज सादर केल्यानंतर, उमेदवारांनी अपलोड केलेल्या कागदपत्रांची प्रारंभिक पडताळणी ऑनलाइन पद्धतीने केली जाते. यामध्ये मूलभूत कागदपत्रे जसे की NEET स्कोअरकार्ड, 10वी आणि 12वीचे गुणपत्रक, अधिवास प्रमाणपत्र (Domicile Certificate) इत्यादींची तपासणी होते.
प्रत्यक्ष कागदपत्रे पडताळणी (Physical Verification): ऑनलाइन पडताळणीनंतर विद्यार्थ्याचे CAP Round सुरु होतात. ह्या Round मध्ये विद्यार्थ्यांना कॉलेज चा पसंतिक्रम द्यावा लागतो दिलेल्या पसंतीक्रम (Choice Filling) मधून विद्यार्थ्याला एखादे कॉलेज मिळाले तर विद्यार्थ्याला त्या कॉलेज ला एकतर Admission घेण्यासाठी किंवा मिळालेले कॉलेज hold करून पुढील round मध्ये Betterment ला जाण्यासाठी प्रत्येक्ष कॉलेज वर हजर राहावे लागते. आणि त्या ठिकाणी कॉलेज च्या Scrutiny Committee मार्फत विद्यार्थ्याचे Original Documents ची पडताळणी केली जाते.
डॉ. पंजाबराव देशमुख वसतिगृह निर्वाह भत्ता योजना ही महाराष्ट्र शासनाने सुरू केलेली एक शैक्षणिक सहाय्य योजना आहे, जी आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेण्यासाठी प्रोत्साहन देण्यासाठी राबवली जाते. ही योजना विशेषतः अशा विद्यार्थ्यांसाठी आहे ज्यांचे पालक अल्पभूधारक शेतकरी, नोंदणीकृत मजूर किंवा आर्थिकदृष्ट्या मागास आहेत. या योजनेचा मुख्य उद्देश वसतिगृहात राहून शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांना आर्थिक मदत पुरवणे हा आहे, जेणेकरून त्यांचे शिक्षण पैशा अभावी खंडित होणार नाही.
1) व्यावसायिक आणि बिगर-व्यावसायिक अभ्यासक्रमांना (उदा., MBBS, इंजिनिअरिंग, डिप्लोमा, पदवी इ.) प्रवेश घेतलेले विद्यार्थी.
शासकीय, अशासकीय अनुदानित, अंशतः अनुदानित, किंवा कायम विनाअनुदानित महाविद्यालये आणि अकृषी विद्यापीठांमध्ये शिकणारे विद्यार्थी (खाजगी अभिमत किंवा स्वयं-अर्थसहाय्यित विद्यापीठे वगळून).
2) पालक अल्पभूधारक शेतकरी किंवा नोंदणीकृत मजूर असलेले विद्यार्थी.
पात्र विद्यार्थ्यांच्या आधार संलग्न बँक खात्यात थेट निर्वाह भत्ता जमा केला जातो.
नोट- वर दिलेली माहिती ही शासनाच्या वेगवेगळ्या Website वरून घेतलेली आहे. योजनेत वेळोवेळी होणारे बदल लाभाची रक्कम इ बाबतीत अधिक माहिती विद्यार्थी संबंधित महाविद्यालयातून घेऊ शकतात
महाराष्ट्र राज्याचा विचार करता महाराष्ट्र राज्यात खालील प्रमाणे MBBS कॉलेज सध्याच्या घडीला आहेत.
1) GOVERNMENT MBBS COLLEGES (41) 2) PVT/SEMI GOVERNMENT MBBS COLLEGES (23) 3)DEEMED MBBS COLLEGES (13) 4) AIIMS NAGPUR 5) AFMC PUNE
यापैकी राज्यातील Govt आणि Pvt/Semi Govt MBBS कॉलेज ची प्रवेश प्रक्रिया ही महाराष्ट्र शासनाच्या CET CELL च्या वेबसाईट वरून State Quota नियमानुसार होतं असते.
गेल्या 2 वर्षांपासून महाराष्ट्र राज्यातील NEET परीक्षा देणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या संख्यमध्ये मोठी वाढ झालेली आहे. महाराष्ट्र राज्यातून जवळपास 2-3 लाख विद्यार्थी NEET UG ची तयारी करत असतात असा Data सांगतो.
महाराष्ट्र State Quota चा विचार केला तर State Quota अंतर्गत राज्यात एकूण 8161 एवढ्या MBBS च्या Seats 2024 सालच्या प्रवेश प्रक्रियेत होत्या आणि ह्या seat साठी जवळपास 55781 विद्यार्थ्यांनी Admission Application फॉर्म भरला होता. म्हणजेच 1 MBBS: 7 Students अशी स्पर्धा आहे.
परंतु राज्यात Category Reservation /Specialized Reservation/Minority Reservation असे आरक्षणाचे प्रकार आहेत व त्या अंतर्गत Seat राखीव आहेत.
राज्यातील कॅटेगरी नुसार MBBS साठीची स्पर्धा NEET UG 2024 State Quota Counselling Data आधारे खालील pdf मध्ये पाहता येईल.
HILLY CERTIFICATE HILLY RESERVATION MBBS HILLY CUT OFF
DONGARI DAKHLA
महाराष्ट्र राज्यातील 41 शासकीय (Govt) MBBS महाविद्यालयातील प्रवेशासाठी महाराष्ट्र शासनाने जाहीर केलेल्या डोंगरी प्रदेशातील (Hilly Area) विद्यार्थ्यांसाठी specified reservation अंतर्गत 3% जागा राखीव ठेवण्यात आलेल्या आहेत.
1) विद्यार्थ्याच्या पालकाचे Domacile (अधिवास प्रमाणपत्र ) हे शासनाने जाहीर केलेल्या डोंगरी प्रदेशातील गावामधील असणे आवश्यक आहे.
2) विद्यार्थ्याची दहावी (SSC) किंवा बारावी (HSC) किंवा दोन्ही परीक्षा पालकाचे Domacile असलेल्या डोंगरी प्रदेशातील गावात असणाऱ्या महाविद्यालय/शाळा /संस्था मधून दिलेल्या असाव्यात.
Medical Courses मध्ये NEET UG 2025 अंतर्गत फक्त राज्यातील 85% State Quota मधील MBBS Government College मध्येच Hilly साठी 3% जागा राखीव आहेत. बाकी BDS/BAMS/BHMS साठी Hilly Reservation नसते.
वैद्यकीय क्षेत्रात Career करण्यासाठी कोणत्या परिक्षा महत्वाच्या आहेत ?
List Of Various Courses Offered Through NEET UG 2024
जानेवारी ते मे हा 5 महिन्याचा कालावधी हा वेगवेगळ्या परीक्षेचे वेळापत्रक तसेच वेगवेगळ्या परिक्षा देणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी online रेजिस्ट्रेशन चा काळ आहे. महाराष्ट्र राज्याचा विचार केला तर महाराष्ट्र राज्यातील बहुतांश विद्यार्थी हे वैद्यकीय (मेडिकल) क्षेत्रात आपले career करण्याचा निर्णय घेताना दिसतात.
वैद्यकीय क्षेत्रात Career करण्यासाठी विद्यार्थ्यांना 12 वी च्या बोर्ड च्या परीक्षेबरोबरच अन्य Entrance Test देणे सुद्धा बंधनकारक आहे.
महाराष्ट्र राज्यापुरते सांगायचे झाल्यास महाराष्ट्र राज्यातील महाविद्यालयात मेडिकल फिल्ड मध्ये प्रवेश घ्यायचा झाल्यास 2 प्रकारच्या Entrance Test अत्यंत महत्वाच्या आहेत.
1) NEET ( National Eligibility-cum-Entrance Test)
ही देशपातळीवर होणारी सर्वात महत्वाची परिक्षा आहे. या परीक्षेच्या मार्क्स च्या आधारावर महाराष्ट्र राज्यात खालील Courses ला विद्यार्थी प्रवेश घेण्यासाठी पात्र होतात.
ही Exam National Testing Agency (NTA) द्वारे केंद्र शासनामार्फत घेतली जाते.
Following are the NEET course details:
1) MBBS (Bachelor of Medicine and Bachelor of Surgery)
2) BDS (Bachelor of Dental Surgery)
3) BHMS (Bachelor of Homeopathic Medicine and Surgery)
4) BAMS (Bachelor of Ayurvedic Medicine and Surgery)
5) BUMS (Bachelor of Unani Medicine and Surgery)
6) BSMS (Bachelor of Siddha Medicine and Surgery)
The following list provides the list of Paramedical courses under NEET:
7) Bachelor of Naturopathy and Yoga Sciences (BNYS)
8) Bachelor of Veterinary Science and Animal Husbandry (BVSc and AH)
9) Bachelor of Physiotherapy (BPT)
10) Bachelor of Occupational Therapy (BOTh)
11) Bachelor of Audiology, Speech and Language Pathology (BASLP)
12) Bachelor of Prosthetics and Orthotics (BP & O)
2) CET Exam (Common Entrance Test With PCB Group)
वैद्यकीय क्षेत्राशी संबंधित 2 महत्वाच्या Courses साठी 2 वेगवेगळ्या CET विद्यार्थ्यांना देणे बंधनकारक आहे.
ही Exam ही Maharashtra CET Cell या राज्य शासनाच्या संस्थे मार्फत घेण्यात येते.
1) PCB CET (For Pharmacy )-
जर विद्यार्थ्यांला बारावी नंतर B. Pharm किंवा Pharm D साठी प्रवेश हवा असेल तर विद्यार्थ्यानी ही CET द्यावी.
2) Bsc Nursing CET-
2022 पर्यंत महाराष्ट्र राज्यातील BSc Nursing चे प्रवेश हे नीट परीक्षेच्या आधारावरच व्हायचे परंतु कोर्टाच्या एका निर्णयामुळे 2023 पासून राज्यात Bsc Nursing CET ही लागू करण्यात आलेली आहे. त्यामुळे आता जर एखाद्या विद्यार्थ्याला महाराष्ट्र राज्यात Bsc Nursing ला प्रवेश घ्यायचा असेल तर Bsc Nursing साठी घेण्यात येणारी स्वतंत्र CET परिक्षा देणे बंधनकारक आहे.
NEET 2024 आणि CET 2024 या दोन्ही Exam चे स्वरूप आपण पुढील लेखात पाहूयात.
अशाच प्रकारच्या महत्वपूर्ण Updates साठी खालील लिंक वर क्लिक करून आमच्या Whats App Channel ला follow करा.
महाराष्ट्र राज्यात MBBS केल्या नंतर विद्यार्थ्याला द्याव्या लागणाऱ्या Service बदल शासनाचे काही नियम आहेत त्या संदर्भातला महत्वाचा GR DMER च्या website वर उपलब्ध करून देण्यात आला आहे.
Admission च्या वेळी आवश्यक असणाऱ्या वेगवेगळ्या कागदपत्राचे नमुने खालील लिंक वर क्लिक करून पाहता येतील 
